Hayır diyememek, pek çok kişinin ortak sorunudur. Hayır diyememek, kişinin sosyal ve mesleki yaşamını ve ikili ilişkilerini olumsuz şekilde etkileyen bir durumdur. Kişinin sınırlarını belirleyememesi kendine olan saygısının azalmasına neden olur.

Özsaygı ve özdeğer kavramları kişinin sınırlarını bilmesi ve bu sınırları koruyabilmesi ile sağlanır.

Neden hayır demekten korkarız?

Hayır dersem…

• “Beni kaba bulurlar”,
• ‘‘İstemiyorum dersem onlar kızar.’’
• ‘‘Gerçekte ne hissettiğimi söylersem, onlar benimle konuşmaz.’’
• “Bencil olduğumu düşünürler”,
• “Onları sevmediğimi düşünürler’’
• “Beni istemezler ve reddederler’’
• “Beni sevmezler’’ gibi düşüncelere sahipsek hayır demek zor gelir.

Sevilmek, onaylanmak, beğenilmek ve kabul görmek her insanda var olan temel ihtiyaçlardandır. Hayır demenin zorluğu da bundan kaynaklanır. Kişi hayır derse; sevilmeyeceğini ve kabul edilmeyeceğini düşünür. Sevilmemenin ve kabul edilmemenin yalnız bırakılmaya neden olacağını düşünen kişi insanların onaylamayacağı bir şey söylemekten ya da yapmaktan kaçınır.

Hayır diyememenin en temel nedenlerinden biri reddedilme korkusudur. Kişi reddederse, kendisinin de reddedileceğini düşünür. Kişi karşısındakinin önerisine, teklifine veya beklentisine hayır derse, daha sonra kendi beklentisi karşısında reddedileceğini düşünür. Hayır demeyi karşımızdakini reddetmek olarak algılarsak bu davranışta bulunmaktan kaçınabiliriz. Oysa o an reddedilen şey karşınızdaki kişi değil, sadece ve sadece o an size teklif edilen ya da sizden beklenen durumdur. Hayır demek karşınızdakini değil, onun söylediği ya da beklediği şeyi reddetmektir.

Çevremizdekilerin isteklerimize, tercihlerimize ve kararlarımıza saygı göstermeyeceğinden korkarız. Başkaları üzerine odaklanır, kendimiz üzerindeki netliği kaybederiz. Bu da onları kendimizden ön plana koyduğumuzu gösterir. Başkalarını kendimizden ön plana koyarsak kendimize duyduğumuz saygı zarar görür.

Ben Ne İstiyorum?

Her şeye evet demeden önce;

Ben ne yapmak istiyorum?

Bu talebi kendim için mi karşımdaki kişi için mi yerinde getireceğim?

Benim sınırlarım neler?

Neleri yapmak istemeden, sadece karşımdakini kırmamak adına yapıyorum?

Ne yapınca mutlu oluyorum?

Sevilmek ve kabul görmek için, her zaman evet diyen, uyumlu ve yardım sever biri olmamız gerekmez. Bazı beklentileri karşılamadan da, bazı şeylere hayır diyerek de seviliriz.

Kişisel değerimiz ve saygınlığımız, çevremizdeki kişilerin bize gösterdiği saygı ve sevgi ile değil, kendimize olan sevgimiz ve saygımızla belirlenir. Saygı duyulan ve sevilen bir kişi olmak için önce bu sevgi ve saygıyı siz kendinize vermelisiniz. Hak ettiğiniz saygıyı kendinize gösterirseniz, hayır demekte zorlanmazsınız.

Evet bir gerçek vardır ki, ‘‘hayır’’ demek kolay değildir. Ama bazı durumlarda benlik saygınızı koruyabilmeniz için hayır diyebiliyor olmanız şarttır.

Kendinize hak ettiğiniz değeri vermeniz ve sınırlarınızı belirleyebilmeniz dileğiyle…

Uzman Klinik Psikolog

Romina Kuyumcuoğlu